ARTETERAPIA – LECZENIE PRZEZ SZTUKĘ

Nie tylko sztuka i wiedza, ale także cierpliwość musi być częścią dzieła.- Goethe

Termin arteterapia pochodzi od wyrazów „ ars”, czyli sztuka i „ therapy” - leczenie, terapia.Pozytywne oddziaływanie sztuki na psychikę człowieka znane było od dawna, Arystoteles opisał koncepcję zwaną katharsis, oczyszczającą, uwalniającą od napięcia, cierpienia. Ale dopiero w ostatnim stuleciu zaczęto świadomie wykorzystywać proces twórczy i sztukę do celów terapeutycznych.

Arteterapię zalicza się do terapii tzw. kognitywnych, których głównym celem jest praca z umysłem. Terapie te pomagają w odnalezieniu i utrzymaniu motywacji, polepszeniu intelektualnego i emocjonalnego funkcjonowania człowieka.

Arteterapia stosowana jest bez ograniczeń wiekowych w leczeniu: nerwic, lęków, depresji, zaburzeń psychicznych, uzależnień, problemów w relacjach rodzinnych w traumach (obniżenie poziomu lęku), problemach fizycznych, poznawczych i neurologicznych, oraz trudnościach psychospołecznych związanych z chorobami somatycznymi (np. chorobami nowotworowymi). Dodatkowo arteterapia zmienia nieprawidłowe relacje, zachowania, poprawia samopoczucie, zaspokaja potrzeby emocjonalne, wzmacnia poczucie własnej wartości, redukuje zmęczenie. Pomaga również w rozumieniu rzeczywistości, rozbudza myślenie i emocje, zachęca kreatywnej postawy. Dzięki terapii osoba jej poddana może lepiej zrozumieć siebie oraz naturę swoich problemów i trudności, co zazwyczaj prowadzi do pozytywnej zmiany na każdej płaszczyźnie życia. Wykorzystywana jest często w procesie resocjalizacji.

Istnieją różne formy oddziaływania terapeutyczngo, należące do szeroko pojętej arteterapii:

• plastykoterapia (spontaniczne malowanie, rzeźba,grafika,collage) - pomocna w pokonywaniu lękóworóżnym pochodzeniu, uwalnianiu odzahamowań, wzmacnianiu wiary we własne siły, pobudzanie ekspresji plastycznej,
• biblioterapia (również bajkoterapia i poezjoterapia) - jest techniką polegającą na leczniczym oddziaływaniu na psychikę chorego odpowiednio dobraną przez terapeutę literaturą.
• choreoterapia - terapia tańcem i ruchem
• filmoterapia - oglądanie odpowiednio dobranych filmów w celu wywołania określonych zachowań lub obudzenia świadomości w określonym kierunku. Film, podobnie jak muzyka, literatura czy taniec, ma właściwości naturalnego leku ,
• teatroterapia – znana już od czasów starożytnych, jako jedna z form działania terapeutycznego, pozwala uczestnikom na przeżycie stanu związanego z pojęciem katharsis (oczyszczenia)
• muzykoterapia – w tej formie wykorzystywany jest dźwięk (własny głos, nagrania muzyczne, instrumenty muzyczne), który często jest wyzwalaczem i katalizatorem przeżyć i emocji. Można podzielić ją na muzykoterapię aktywną - śpiew, gra na instrumentach, ruch przy muzyce, improwizacja oraz receptywną, której podstawą jest słuchanie muzyki, relaksacja i wizualizacja.
• dramatoterapia - leczenie za pomocą różnych form dramatu, poprzez odgrywanie ról określonych postaci literackich i z życia wziętych. Wcielając się w różne postaci pacjenci rozwijają wyobraźnię, zdolności kreatywne, uzupełniają wiedzę, nabierają pewności siebie.
• ergoterapia(gr.ergo- czynię, robię) - wykorzystuje różne rodzaje aktywności wspierające zdrowie i dobre samopoczucie chorych, którzy mają trudności z wykonywaniem codziennych czynności. Jednym z założeń ergoterapii jest nauka samodzielności i samowystarczalności.

Arteterapia może pełnić funkcje rekreacyjną - nastawioną na odpoczynek; edukacyjną - dostarczającą szerokiej wiedzy na tematy kulturalne, dzięki czemu poszerzają się horyzonty, zmienia percepcja rzeczywistości; korekcyjną - przekształcającą niewłaściwe, szkodliwe mechanizmy działania; ekspresyjną - umożliwiającą ujawnianie tłumionych emocji, a tym samym rozładowanie nagromadzonych niekorzystnych napięć; pragmatyczną- służącą zaspokojeniu podstawowych potrzeb człowieka - bezpieczeństwa, akceptacji, samorealizacji, miłości; kompensacyjną - zaspokojenie niezrealizowanych potrzeb lub zastąpienie ich innymi.

Czy wiecie, że…

• - Termin "arteterapia" pierwszy raz pojawił się w anglojęzycznych publikacjach Adriana Hilla w 1939 roku. W polskim piśmiennictwie pojęcie to początkowo określane było jako kulturoterapia.
• - Malowanie mandali przynosi zaskakujące efekty terapeutyczne. Długotrwałe "leczenie" tą metodą pozwala zaobserwować pozytywne zmiany zachodzące w psychice chorego.
• - Poprzez zastosowanie arteterapii można nie tylko leczyć, ale również diagnozować czy stwierdzać przyczyny zaburzeń ponieważ wytwory uczestnika terapii opisują jego stan psychiczny. Wykorzystuje się tę formę szczególnie w przypadku ofiar przemocy.
• - Naukowcy stwierdzili, że odpowiednio dobrany film może spowodować wzrost ciśnienia krwi, podwyższone napięcie mięśni, wzmożone pocenie się, przyspieszone bicie serca, redukcję bólu, zwiększone wydzielanie adrenaliny, endorfiny lub enkefaliny (wewnętrznego „narkotyku” działającego antydepresyjnie).

- Teatrowi greckiemu przypisywano zdolność „kierowania duszami”, czyli wpływania poprzez sztukę na obyczaje, postępowanie, oddziaływanie na emocje i uczucia.